#110 Knowledge to Go
The Nicomachean Ethics van Aristotle
Aristoteles werd in 384 v.Chr. geboren in Griekenland op de grens van Macedonië. Zijn vader was de hofarts van de Macedonische koning. Op zeventienjarige leeftijd ging hij naar Athene waar hij TWINTIG jaar bij Plato in zijn Academie studeerde tot Plato’s dood.
Kort daarna werd hij door de koning naar Macedonië geroepen en werd hij de leermeester van de jonge Alexander de Grote. (Aristoteles was eenenveertig. Alexander was dertien.)
Toen ging Aristoteles terug naar Athene, waar hij zijn Lyceum creëerde en in wezen de rest van zijn leven besteedde aan het bestuderen en beheersen van elk denkbaar onderwerp – van logica, ethiek, geschiedenis en politiek tot anatomie, biologie en zoölogie. En natuurlijk psychologie en filosofie.
Zijn inzichten hebben onze wereld gevormd. (En wist je dat zijn Lyceum nog maar liefst vijfhonderd (!) jaar na zijn dood overleefde?)
Vandaag gaan we ons concentreren op zijn opvattingen over ethiek. In het bijzonder werden die opvattingen gedeeld in zijn klassieke verhandeling The Nicomachean Ethics. (Die is trouwens vernoemd naar zijn zoon die in wezen de dictaten van Aristoteles heeft bewerkt.)
Meer specifiek gaan we ons concentreren op zijn kijk op ‘geluk’.
Je weet misschien dat het centrale thema van Aristoteles’ Ethiek het feit is dat er eigenlijk maar één reden is waarom we ALLES doen: het ervaren van geluk. Dat is het uiteindelijke doel. Tal Ben-Shahar noemt het de ‘ultieme valuta’. Het is de summum bonum. Het ‘hoogste goed’.
Het woord dat we daarvoor gebruiken is ‘geluk’.
Maar dat is een ECHT (!) zwakke vertaling van het woord dat Aristoteles gebruikte. Weet je wat het woord is dat hij gebruikte?
Eudaimonia
Jonathan Barnes, de auteur van de Introduction to the Penguin Classic-editie heeft er alles aan gedaan om uit te leggen dat Aristoteles’ gevoel van ‘eudaimonische geluk’ HEEL anders is dan onze moderne kijk op ‘geluk’.
Dit is hoe professor Barnes het zegt:
“To call a man eudaimōn is to say something about how he lives and what he does. The notion of eudaimonia is closely tied, in a way in which the notion of happiness is not, to success: the eudaimōn is someone who makes a success of his life and actions, who realizes his aims and ambitions as a man, who fulfills himself.”
En nu in het Nederlands..
“Een man eudaimōn noemen, is iets zeggen over hoe hij leeft en wat hij doet. Het begrip eudaimonia is nauw verbonden, op een manier waarop het begrip geluk dat niet is, met succes: de eudaimōn is iemand die van zijn leven en handelen een succes maakt, die zijn doelen en ambities realiseert als een man, die zichzelf vervult . “
Met andere woorden, het uiteindelijke doel van het leven is niet “geluk” zoals we dat kennen, maar meer een gevoel van ACTUALISERING.
Echt geluk, in de aristotelische zin, MOET de succesvolle realisatie van onze mogelijkheden omvatten. DAT is het uiteindelijke doel van het leven. Het hoogste goed. Het summum bonum.
Dat brengt ons terug bij Barnes en nog een van zijn briljante punten:
“It will not do to replace ‘happiness’ by ‘success’ or ‘fulfilment’ as a translation of eudaimonia; the matter is too complicated for any such simple remedy, and in what follows I shall continue to employ the word ‘happiness’, guarding it with a pair of inverted commas. But it is worth considering Aristotle’s recipe for eudaimonia with the notion of success in mind. The Ethics, we are thus supposing, is not telling us how to be morally good men, or even how to be humanly happy: it is telling us how to live successful human lives, how to fulfill ourselves as men.”
En nu in het Nederlands..
“Het is niet voldoende om ‘geluk’ te vervangen door ‘succes’ of ‘vervulling’ als een vertaling van eudaimonia; de zaak is te gecompliceerd voor een dergelijke eenvoudige remedie, en in wat volgt zal ik doorgaan met het gebruik van het woord ‘geluk’, en het bewaken met een paar omgekeerde komma’s. Maar het is de moeite waard om Aristoteles’ recept voor eudaimonia te overwegen met het idee van succes in gedachten. De ethiek, zo veronderstellen we, vertelt ons niet hoe we moreel goede mensen moeten zijn, of zelfs hoe we menselijk gelukkig moeten zijn: het vertelt ons hoe we een succesvol mensenleven kunnen leiden, hoe we onszelf als mannen kunnen vervullen.”
DAT is het soort ‘geluk’ waarnaar we op zoek zijn – een diep gevoel van onszelf voldoening geven en ons beste, meest succesvolle leven leiden.
Dat is natuurlijk de reden waarom we dit werk samen doen.
Optimaliseren. Actualiseren.
Bedenk voor nu dat de LETTERLIJKE betekenis van eudaimonia “een goede ziel” is.
🙌
